Lieve allemaal,

Ik was van plan eens een kort verhaal te schrijven, helaas is dit niet helemaal gelukt. Ik wist namelijk niet dat toen ik aan mijn ouders vroeg of ze hun indrukken en ervaringen wilden vertellen, dat het er zoveel waren dus...

Drie weken Zambia, drie weken in een totaal andere wereld.
Van een omgeving waar alles volgens plan verloopt, waar bijna alles geregeld is, met het credo 'tijd is geld' dus verspilling van tijd is een soort doodzonde naar een omgeving waar weinig geregeld is, waar nauwelijks regels lijken te bestaan en waar tijd een heel andere dimensie heeft.
Van 25 april t/m 15 mei mochten we Karin en haar 9 medestudenten volgen tijdens hun stage in deze heel andere wereld. Uit hun verhalen en foto's hadden we natuurlijk al uitgebreid 'gehoord en gezien' hoe het is om in Zambia te leven en te werken, maar hoe het werkelijk is kun je pas ervaren als je het land, de bevolking en het leven daar echt ziet, voelt en ruikt.
In deze bijdrage op de reisblog van Karin willen wij u deelgenoot maken van een aantal ervaringen uit deze drie indrukwekkende weken.

Allereerst willen we onze bewondering uitspreken voor de wijze waarop de groep zich staande weet te houden.
Tien jonge mensen met heel verschillende achtergronden, gewoontes en eigenaardigheden zo'n vier maanden close bij elkaar, vaak voor het eerst zo lang van huis en zo ver weg. Maar wel mensen met eenzelfde doel n.l. via een mooie stage in een heel andere cultuur iets kunnen betekenen voor mensen die het veel moeilijker hebben. In zo'n situatie is het belangrijk om als groep een eenheid te vormen waarin vertrouwen, steun en respect in en voor elkaar aanwezig zijn en waarin ruimte wordt gegeven voor een stukje privacy en persoonlijke ontwikkeling. We hebben gezien dat dit prima gelukt is.
Het was zeker niet eenvoudig; ontberingen en teleurstellingen waren en zijn er volop.
Maar de groep heeft geleerd dat je op een heel basic nivo ook goed kunt functioneren, dat je ook heel goed kunt genieten van kleine stapjes voorwaarts en van kleine successen. Bovendien heeft de groep ervaren dat alles wat een land als Zambia te bieden heeft aan contacten met de lokale mensen, de cultuur en de natuur een enorme verrijking van hun kijk op de wereld is.

De voorlichting aan de care-givers, de sessies met de minor-sexworkers, de straatjongeren, de therapie aan de kinderen met klompvoetjes, het bouwen van nieuwe trainingscentra, het opzetten van het hospice, een nieuwe organisatie-structuur voor het Craft Centre, allemaal activiteiten met steeds weer die belangrijke kleine succesjes.

We zijn onder de indruk geraakt tijdens onze bezoekjes aan patiënten van de care-givers; de wijze waarop de mensen leven, de wanhoop soms bij deze mensen door ziekte en gebrek aan medicijnen en voedsel.
Ook zijn we onder de indruk geraakt van de bezoeken aan enkele ziekenhuizen; overal weer dat enorme gebrek aan geld waardoor onvoldoende personeel kan worden aangetrokken, geen goederen en medicijnen kunnen worden gekocht en noodzakelijke apparatuur niet kan worden aangeschaft. Ziekenhuizen met grote donkere zalen waar bedden haast tegen elkaar staan, met soms twee tot drie kinderen in één bed, met te weinig verplegend personeel en heel veel familieleden die allerlei verzorgende taken uitvoeren, veel lawaai en ontzettend weinig privacy. Grote rijen mensen die wachten tot ze aan de beurt zijn voor een consult.
Couveuses met kinderen die te vroeg geboren zijn waarin allerlei ongedierte vrij rondloopt.
Voor ons is dit alles ondenkbaar, maar misschien is dit voor Afrika wel acceptabel.

Tja en dan die 'ontberingen' van de groep.
Kamers waar het ongedierte zoals de kakkerlaken, muizen en ratten vrij rondlopen.
Er is geen warm water voor de douches, de vaat en het (natuurlijk met de hand) wassen van de kleding. Alle dagen is er wel een periode dat er geen water uit de kraan komt; er moeten dus altijd emmers water klaar staan voor het geval dat.... De elektriciteit valt regelmatig uit of heeft vaak te weinig vermogen; hierdoor geven de lampen nauwelijks licht en is fatsoenlijk koken niet mogelijk zodat heel vaak met een zaklamp op het hoofd, op een gasbrandertje of een houtskoolvuur moet worden gekookt. En dan altijd alert zijn op dieven.

Afspraken maken is heel lastig.
Zeker afspraken die wat verder in de toekomst liggen. De mensen leven erg met de dag. Het lijkt heel normaal te zijn om uren later of zelfs helemaal niet te komen. Veel mensen hebben weliswaar een mobieltje maar deze wordt nauwelijks gebruikt om een afspraak te wijzigen of af te zeggen. Het idee om snel iets te doen of te regelen moest door de groep al snel worden bijgesteld. Het is teleurstellend als je voor de vijfde maal voor niets een lange tocht naar eenzelfde afspraak hebt gemaakt. Dit werkt demotiverend en is niet goed voor de voortgang.

Tijd lijkt in Zambia niet zo belangrijk.
Altijd en overal zie je mensen langs de weg; door het ontbreken van openbaar vervoer en door het ontbreken van geld verplaatsen de meeste mensen zich lopend. En dan geen tochten van 5 of 10 minuten, maar soms dagelijks van vele uren.
In onze drie weken Zambia hebben ook wij heel wat afgelopen, een half uur naar de supermarkt, de markt, het ziekenhuis of naar een afspraak was geen uitzondering.
Bij het maken van afspraken moet je je altijd realiseren dat jijzelf of de ander misschien wel een uur of langer moet lopen. Taxi's zijn er volop, maar de 10.000 kwacha (1,5 euro) voor een lokaal ritje is voor de meeste mensen niet te betalen.

Heel veel mensen in Zambia zijn straatarm.
De economie draait op een heel laag pitje. Werk is er nauwelijks; daardoor is de werkeloosheid erg hoog. Mensen die wel een baan hebben verdienen erg weinig (vaak nog geen euro per dag). Velen proberen daarom iets te verdienen met straathandel; langs de kant van de weg en op de lokale markten kun je bijna alles kopen. Overal zie je mensen met hun kleine handeltje (bananen of pinda's of aardappelen of ....) zittend in de brandende zon of onder een heel gebrekkig kraampje; dit kost ontzettend veel tijd, levert heel weinig op en is nauwelijks productief. Ook zie je hier en daar wat kleine bedrijfjes ontstaan (deuren, bedden, hekwerken etc.); maar door de geringe koopkracht stagneert ook hier de verkoop.

Deelnemen aan het verkeer is levensgevaarlijk.
Redelijke wegen vind je nagenoeg alleen tussen de grotere plaatsen; en dat zijn dan geen mooie autosnelwegen zoals in Nederland, maar een slechte variant van onze provinciale wegen, smal, bochtig en vaak vol gaten en diepe kuilen. Chipata kent slechts enkele geasfalteerde wegen; in de woonwijken tref je alleen maar hobbelige en stoffige zandpaden aan. Scheiding tussen langzaam en snel verkeer is er niet; langs de wegen zie je continue grote stromen voetgangers en fietsers, aan beide kanten van de weg in beide richtingen. Mensen en fietsen zijn zwaar, hoog en breed beladen met van alles en nog wat. Verkeersregels zijn er niet, althans uit niets blijkt dat er regels gevolgd worden. In de periode dat wij in Zambia waren hebben we enkele keren een behoorlijke afstand moeten overbruggen.
De eerste keer toen we naar het South Luanga National Park gingen, een afstand van zo'n 130 km; alleen de eerste 20 km en de laatste 20 km waren asfalt ; de rest was nauwelijks een weg te noemen. De chauffeur van onze pickup-truck raasde met grote snelheid over deze weg, slalommend van links naar rechts en andersom om kuilen en gaten te omzeilen, luid toeterend om voetgangers en fietsers te waarschuwen die dan met een snelle reactie zichzelf in veiligheid konden brengen; daarnaast konden elk moment allerlei dieren de weg oversteken.
De tweede keer was toen we met de bus van Chipata via Lusaka naar Livingstone gingen, een afstand van twee maal bijna 600 km. Deze weg is weliswaar helemaal verhard, maar wel bochtig en soms smal en vol met diepe kuilen. De buschauffeur reed het grootste deel van dit traject zo'n 120-130 km per uur en haalde al rijdend allerlei capriolen uit zoals zich wassen, omkleden, uitgebreid niet handsfree bellen, eten en drinken, CD's verwisselen en uitgebreide discussies voeren. Ook hier diverse noodstops om aanrijdingen met overstekende koeien, geiten, zwijnen en honden te voorkomen.
's Avonds in het donker is het helemaal gevaarlijk; veel auto's hebben gebrekkige verlichting, de vele fietsers en voetgangers hebben meestal helemaal geen licht.

Bovenstaand verhaal lijkt een klaagzang op het land Zambia, maar dat is zeker niet de bedoeling. Doordat wij in onze westerse wereld zo gewend zijn aan het verzorgde en geregelde valt de andere manier van leven in Zambia zo op. We merkten dat we na een paar weken steeds meer zaken als normaal zijn gaan beschouwen en er zelfs aan gewend raakten.
De mensen in Zambia zijn vriendelijk en hartelijk; in deze drie weken hebben we handen voor een heel jaar geschud. Kinderen die je altijd gedag zeggen, je soms willen aanraken en vaak in grote slierten achter je aan lopen.
We zijn vertederd door de mooie liedjes die de kinderen van de nursery school humpty dumpty en de kinderen met de klompvoetjes enthousiast en zo vol overgave voor ons zongen.

Over het algemeen zien de mensen er redelijk netjes, schoon en verzorgd uit. De meeste vrouwen dragen lange kleurrijke omslagrokken en vervoeren van alles op hun hoofd. En dan te bedenken dat veel van de vrouwen die je zo op straat, in de winkel, op de markt of in de kerk tegenkomt even later naar hun schamele hutje gaan met een toilet dat uit niet meer bestaat dan een gat in de grond met daarom heen een paar houten schotjes of matten; hetzelfde geldt voor hun 'badkamer'. Wat ook opvalt is het ontzettend grote aantal kinderen. Het lijkt wel alsof elke vrouw tussen de 15 en 40 jaar met een kind op de rug loopt. Deze kinderen worden overal mee naar toe gesleept en hangen bij alles wat gedaan wordt in de doek op de rug van hun moeder.

Zambia heeft veel mooie natuur en diverse indrukwekkende wildparken.
We hebben genoten van onze safari's door het South Luanga National Park; nagenoeg alle grote dieren hebben we gezien (olifanten, giraffen, hippo's, zebra's, krokodillen, leeuwen, buffels, zwijnen, apen etc.), soms zelfs bijna aan te raken. Bij Livingstone hebben we tijdens een wandelsafari de white rhino tot op enkele meters kunnen benaderen. Livingstone is vooral bekend door de Victoria falls; deze zijn echt indrukwekkend.

Wat nemen we nu mee van deze drie weken Zambia?
Voor ons is dat vooral de vraag hoe wij nu met alles wat we gezien hebben moeten omgaan.
Moeten wij (en met ons de westerse wereld) grootschalige hulp bieden en zo ja hoe dan?
Of moeten we het land zichzelf laten ontwikkelen en zelf laten bepalen in welk tempo en hoe dat gebeurt? Op zich lijkt de bevolking niet ongelukkig ofwel misschien is ze nog wel gelukkiger en meer tevreden dan wij in onze westerse wereld. Dus onze welvaart en manier van leven moeten we zeker niet op een land als Zambia projecteren. Hulp bieden in de vorm van alleen maar geld en/of goederen is ook zeker niet de manier.

Misschien moeten we als westerse wereld op enkele terreinen wat initiatieven nemen. Het verbeteren van de infrastructuur (wegen en openbaar vervoer) zal al een hele stap voorwaarts zijn; hierdoor kan iedereen zich beter verplaatsen en wordt transport van goederen en producten veel eenvoudiger.
Daarnaast het stimuleren van de bedrijvigheid, maar dan wel zodanig dat de bevolking zelf verantwoordelijkheden neemt daarvoor. Op landbouwgebied is er nog zoveel meer mogelijk; dit vergt goede voorlichting en goede landbouwmachines. Belangrijk is ook dat er beter (en voor iedereen toegankelijk) onderwijs komt zodat iedereen die dat wil onderwijs kan volgen.
Tot slot betere medische voorzieningen en betere voorlichting op het gebied van aids en malaria.
Hopelijk wordt door deze initiatieven voor iedereen de harde strijd om het bestaan (de strijd om te overleven) wat draaglijker en zal er minder angst zijn voor ingrijpende ziektes.

We vonden het erg fijn om zo drie weken met de groep op te trekken; het heeft ons leven verrijkt en veranderd en ons nog meer aangezet om na te denken over bovenstaande hulpinitatieven.
De vele honderden foto's en de vele uren videomateriaal zullen we gebruiken om voor de groep de herinnering aan een belangrijke periode uit hun leven levendig te houden en om volgende groepen studenten en de Hogeschool Windesheim wat meer inzicht te geven in deze stageprojecten in Zambia

Toos en Arie

Zelf heb ik tijdens deze 3 weken vooral genoten van de aanwezigheid van mijn ouders. Nu ze weer weg zijn is het toch ook weer wennen, voor hen ook omdat ze van een groep van 12 naar een groep van 2 mensen zijn gegaan. Ik vond het super om ze alles te laten zien van Chipata, waar ik mij steeds mee bezig houdt en dat het inderdaad allemaal wat langzamer hier gaat en dat je veel...veel.. veel moet wachten. (Dit hebben ze zelf ook met enige regelmaat ondervonden). Verder ben ik erg blij dat ik ze ook heb kunnen laten zien dat de mensen hier toch gelukkig zijn ondanks dat ze het toch met minder moeten doen!
Zelf wil ik ook nog even een ervaring met jullie delen en ja het bewijs komt als het goed is nog op mijn site. Maar ondanks mijn geweldige hoogtevrees, heb ik samen met Tineke (een mede slachtoffer) de sprong van 111 meter gewaagd. Dit houdt in dat we met z'n tweeen de swing hebben gemaakt. Dus eerst een vrije val maken en dan een beetje swingen. DOODENG maar SUPER om mee te maken :D Heb je ook nog eens een prachtig uitzicht, wat wil je nog meer....
Tja en verder ben ik nog druk met mijn project. We gaan nog even 3 weekjes knallen om daarna heerlijk te gaan relaxen in Zanzibar. Tja en dan zit mijn stage periode er weer op, daarna nog een maandje rondreizen om dan alles aan jullie te kunnen vertellen, denk dat ik wel een paar dagen nodig heb ;)

In ieder geval blijf ik jullie op de hoogte houden!
Heel veel liefs
Karin